Iloraz inteligencji (IQ)
Iloraz inteligencji – termin ten prawdopodobnie jest jednym z najpowszechniej znanych haseł psychologicznych. Oznacza miarę poziomu inteligencji, w której średnim wynikiem dla danego wieku jest 100 – a więc wynik 100 dla dziesięciolatka nie będzie tożsamy z wynikiem 100 u pięćdziesięciolatka! Wynik 100 uzyskany przez osobę w określonym wieku oznacza, że jej poziom rozwoju umysłowego równa się poziomowi większości populacji. Jeśli IQ wynosi poniżej 100 – rozwój umysłowy jest niższy i na odwrót: wynik IQ powyżej 100 interpretuje się jako wiek umysłowy wyższy niż reszta społeczeństwa. Im dalej od stu, tym odpowiednio rzadsze wyniki.
Czym jest inteligencja w rozumieniu ogólnym? To zdolność umysłowa obejmująca rozumowanie, planowanie, rozwiązywanie problemów, myślenie abstrakcyjne, rozumienie idei, a także szybkość uczenia się i korzystania z doświadczeń.
Skala Wechslera
4 wymiary oceny ilorazu inteligencji
Obecnie wyniki IQ oparte są na skali Wechslera, który opracował jej dwie wersje: WISC dla dzieci oraz WAIS dla dorosłych. Jeżeli mówimy o ilorazie inteligencji, zazwyczaj mamy na myśli właśnie wyniki na skalach Wechslera. Już w 1934 roku David Wechsler rozpoczął prace nad standaryzacją Skali Inteligencji, której ujednolicenie było coraz bardziej potrzebne w rozrastającym się społeczeństwie. Testy inteligencji opierające się na tej skali mierzą zdolności, które umożliwiają przystosowanie do otoczenia oraz efektywne funkcjonowanie. Przy czym należy zauważyć, że wynik na skali (czyli iloraz inteligencji) mierzony jest nie jednym testem, lecz szeregiem testów, które sprawdzają poszczególne zdolności jednostki.
Umiejętności te (dla WAIS) zdefiniowano w czterech wymiarach, które podzielono na podwymiary odnoszące się już do konkretnych testów (według opracowania Elżbiety Hornowskiej):
- Sprawność funkcji poznawczych (antycypowanie zdarzeń, planowanie efektywnych kierunków działania, myślenie abstrakcyjne, tworzenie pojęć)
- Zakres posiadanej wiedzy (zakres posiadanych pojęć i doświadczeń, rozumienie norm, konwencji i ocen społecznych)
- Zdolność do koncentracji (uwaga, wykorzystywanie energii w rozwiązywaniu zadań jednorodnych)
- Umiejętność koncentracji wzrokowo-ruchowej (zdolność do tworzenia całości, zdolność do różnicowania i analizowania części wzoru)
Wyniki IQ przedstawiane są najczęściej za pomocą krzywej Gaussa, gdzie wynik średni (100 punktów) jest najpopularniejszy. Wyniki niższe i wyższe występują coraz rzadziej w miarę oddalania się od średniego wyniku.
Mało kto wie, że tak popularny termin jak IQ oznacza w rzeczywistości iloraz inteligencji dewiacyjny. Wynik uzyskany w testach inteligencji nie równa się ilorazowi inteligencji. Wyniki z testów są wynikami surowymi, które po odpowiednich obliczeniach dają faktyczne IQ. Można to przedstawić za pomocą wzoru:
IQ = 100 + 15 (x – y)/z,
gdzie ,,x’’ oznacza wynik surowy, ,,y’’ to średnia wartość wyników surowych w danym przedziale wiekowym, natomiast ,,z’’ to wartość odchylenia standardowego wyników surowych w danym przedziale wiekowym.
Złożoność pomiaru ilorazu inteligencji
Pomiar ilorazu inteligencji to złożony proces, który obejmuje różne aspekty zdolności poznawczych. Skala Wechslera, najczęściej używana do mierzenia IQ, nie ogranicza się jedynie do prostych zadań. Zamiast tego, obejmuje ona szeroki wachlarz testów, które oceniają m.in. myślenie abstrakcyjne, zdolności werbalne, pamięć operacyjną oraz umiejętności związane z percepcją. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie kompleksowego obrazu zdolności intelektualnych jednostki. Wynik IQ, który uzyskujemy na podstawie tej skali, jest więc wartością uśrednioną, opartą na wynikach w różnych kategoriach testowych, co pozwala na dokładniejsze zrozumienie mocnych i słabych stron testowanej osoby.
Czynniki wpływające na wynik IQ
Wynik IQ, choć stanowi miarę intelektualnych zdolności, może być w dużym stopniu zależny od różnych czynników zewnętrznych. Stan zdrowia fizycznego, poziom stresu, jakość snu czy nawet znajomość formatu testu mogą wpłynąć na ostateczny rezultat. Oprócz tego, warto pamiętać, że zdolności poznawcze nie są statyczne – mogą się zmieniać w zależności od środowiska, doświadczeń życiowych oraz edukacji. Osoby, które regularnie angażują się w aktywności stymulujące umysł, takie jak rozwiązywanie problemów logicznych czy nauka nowych umiejętności, mogą rozwijać swoje zdolności intelektualne, co może się przełożyć na wyższy wynik w testach IQ.
O autorze
Chcesz dowiedzieć się więcej? Zapisz się na szkolenie!
Powiązane artykuły
Ekspert witalni.pl
Ekspert witalni.pl
Ekspert witalni.pl