Kontrola poznawcza i funkcje wykonawcze

Kontrola poznawcza i funkcje wykonawcze

Kontrola poznawcza – to zdolność systemu poznawczego do nadzorowania i regulowania własnych procesów poznawczych, a także do planowanego sterowania ich przebiegiem. Aby zrozumieć czym jest kontrola poznawcza najlepiej podzielić procesy poznawcze na dwie kategorie: procesy kontrolowane (bezpośrednio wykonują czynności poznawcze) i procesy kontrolne (nadzorują i kontrolują).

Spis treści

Kontrola poznawcza przyjmuje trzy postaci:

  • Monitorowanie – sprawdzanie przez procesy kontrolne przebiegu i skutków działań procesów kontrolowanych, jednak bez ingerencji w proces.
  • Regulacja – reakcja procesów kontrolnych na zakłócenia oraz błędy w przebiegu procesów kontrolowanych.
  • Sterowanie – planowany oraz aktywny wpływ procesów kontrolnych na procesy kontrolowane.
funkcje wykonawcze

Badania związane z kontrolą poznawczą najczęściej dotyczą automatyzacji, hamowania i funkcji zarządczych.

Automatyzacja procesów poznawczych odgrywa ważną rolę w kontroli poznawczej. Stanowi ona uwolnienie się danego procesu poznawczego spod kontroli oraz, dzięki treningowi, sprzyja nabieraniu wprawy w danych czynnościach. W wyniku systematycznego i długiego treningu następuje pełna automatyzacja – czynności stają się szybkie, nie wymagają wysiłku, nie generują strat poznawczych oraz wykonywane są bez udziału świadomości. Automatyzacja umożliwia wykonywanie większej liczby operacji jednocześnie, podczas gdy system poznawczy może zająć się innymi zadaniami, np. Podejmowaniem decyzji czy twórczym myśleniem.

Kolejna funkcja kontroli poznawczej, hamowanie, stanowi proces kontrolny wspomagający selekcję informacji. Hamowanie powstrzymuje niepożądaną aktywność neuronalną oraz dopływające informacje nieistotne, aby nie zakłócały aktualnie przetwarzanych danych. Działa ono zarówno na świat zewnętrzny (bodźce zakłócające), jak i wewnętrzny (emocje niewłaściwe motywacje itp.).


Funkcje wykonawcze (zarządcze) – tą nazwą określa się homunculusa, który stanowi ,,zarządcę’’ w naszym umyśle, głównego sternika. Problem homunculusa nie został całkowicie rozwiązany. W świecie nauki prowadzone są dyskusje na temat jego istoty, w które angażują się takie dyscypliny jak teologia czy filozofia. Homunculusem będzie ten, który kieruje myśleniem, tworzy reprezentację świata, podejmuje decyzje, czyli steruje procesami poznawczymi. Czy będzie to ego, czy dusza, czy określona część mózgu, tak właśnie przyjęto się to nazywać.

Na podstawie badań w 2000 roku wyodrębniono 3 rodzaje funkcji zarządczych:

  • Przerzutność (między procesami, zadaniami i czynnościami)
  • Hamowanie (bodźców zakłócających, niepożądanych reakcji, narzucających się reprezentacji umysłowych)
  • Odświeżanie informacji w zakresie pamięci roboczej
  • Niektórzy badacze proponują dołączenie czwartego rodzaju – koordynacji wykonywania czynności jednoczesnych.

Badania wskazują na różne umiejscowienie powyższych funkcji w mózgu.

Wpływ zaburzeń funkcji wykonawczych na codzienne życie

Zaburzenia funkcji wykonawczych mogą znacząco wpływać na codzienne życie, ponieważ mogą powodować problemy z organizacją, zarządzaniem czasem oraz podejmowaniem decyzji. Osoby z takimi zaburzeniami, jak ADHD, często mają trudności z kontrolą impulsów i koncentracją uwagi. W takich przypadkach pomocne mogą być terapie poznawczo-behawioralne, które wspierają rozwój umiejętności radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami. Dzięki odpowiednim strategiom terapeutycznym, osoby te mogą poprawić swoje funkcjonowanie i lepiej radzić sobie z wyzwaniami, które napotykają każdego dnia.

Podsumowując, funkcje wykonawcze są kluczowe dla efektywnego planowania i realizacji celów. Dzięki różnym technikom i strategiom możemy je rozwijać, co prowadzi do poprawy jakości życia oraz zwiększenia skuteczności w osiąganiu zamierzonych rezultatów. Z tego powodu warto poświęcić czas na ich zrozumienie i doskonalenie.

Szkolenie Efektywność osobista

Skuteczne techniki zwiększania efektywności na podstawie MTQ48.

Autor
Szymon Zając

Szymon Zając

Redaktor naczelny witalni.pl
Spis treści

    O autorze

    Szymon Zając
    Redaktor naczelny witalni.pl
    Szymon Zając, redaktor naczelny witalni.pl, to wszechstronny ekspert SEO z ponad 2-letnim doświadczeniem, zdobytym w firmach takich jak All Windows Group oraz Oferteo.pl. Jako specjalista SEO, Szymon pracował nad optymalizacją stron internetowych oraz zaawansowanymi analizami danych. Jego kompetencje techniczne obejmują nie tylko SEO, ale także automatyzację procesów. Jako redaktor naczelny witalni.pl nadzoruje tworzenie treści oraz ich optymalizację pod kątem wyszukiwarek. Dodatkowo prowadzi projekty związane z implementacją nowoczesnych rozwiązań AI w strategiach marketingowych i innych obszarach biznesu.
    Szymon Zając

    Chcesz dowiedzieć się więcej? Zapisz się na szkolenie!

    Prezentacje biznesowe
    Szkolenie online
    Prezentacje biznesowe

    14.04-

    15.04.2025
    Szkolenie Telefoniczna obsługa klienta
    Szkolenie online
    Telefoniczna Obsługa Klienta
    27.03.2025
    Szkolenie Trening kreatywności
    Szkolenie online
    Trening Kreatywność

    07.04-

    08.04.2025

    Powiązane artykuły

    Odkryj, czym jest technika implementacji intencji i jak skutecznie przekształca zamierzenia w działania. Dowiedz się o kluczowych elementach, zastosowaniach w zarządzaniu projektami oraz narzędziach wspierających realizację celów. Poznaj przyszłość tej techniki i jej wpływ na efektywność w różnych dziedzinach życia.
    Szymon Zając

    Ekspert witalni.pl

    Twórcze myślenie to proces poszukiwania nowych rozwiązań, odrzucania schematów oraz spojrzenia na wiedzę z innej perspektywy. Dowiedz się, jak rozwijać kreatywność w biznesie, dlaczego warto inwestować w twórcze myślenie oraz jak jego techniki mogą pomóc w osiąganiu sukcesu.
    Szymon Zając

    Ekspert witalni.pl

    Socjotechnika informacji, czyli działania mające na celu wywieranie wpływu na postawę i zachowanie odbiorcy, manipulując informacją. Jak nadawca osiąga swoje cele manipulując informacją? Sprawdź, jak socjotechnika informacji oddziałuje na funkcjonowanie ludzkiego umysłu i jakie jego elementy angażuje.
    Szymon Zając

    Ekspert witalni.pl

    Scroll to Top