Strona główna > Baza Wiedzy > Rozwój osobisty i psychologia > Pętla nawyku
Pętla nawyku
Pętla nawyku – schemat każdego działania, jakie podejmujemy, w tym proces działania nawyku, opracowany przez Charlesa Duhigga w książce „Siła nawyku” (ang. The power of habit”, 2012 r.). Schemat składa się z trzech ogniw: Wskazówki, Zwyczaju i Nagrody.
Z czego składa się pętla nawyku?
Pętla składa się z trzech ogniw, umieszczonych na wierzchołkach domyślnego trójkąta i połączonym strzałkami:
- Wskazówka – czyli konkretne okoliczności, które muszą zaistnieć, by nastąpiło określone działanie np. upieczenie ciasta przez członka rodziny.
- Zwyczaj – działanie, które spowodowane jest zaistniałą wskazówką np. zjedzenie kawałka ciasta do kawy.
- Nagroda – indywidualny zysk, jaki daje nam działanie na skutek wskazówki np. przyjemna chwila przy kawie.
Trzy te pojęcia są zintegrowane w naszym mózgu, tak, że zawsze gdy tylko pojawi się wskazówka, pragniemy od razu nagrody, co wyzwala zwyczaj. Aby skutecznie zmienić nawyk, należy pozostawić wskazówkę i nagrodę takie same. Możemy przykładowo zastąpić zjedzenie kawałka ciasta do kawy jakąś zdrową przekąską albo nawet zupełnie czymś innym – czasopismem, czy książką. Nagroda pozostaje niezmienna, dalej zyskujemy przyjemną chwilę przy kawie. Wskazówka też jest ta sama, tylko wyzwala już inne zachowanie – np. pokrojenie owoców albo otworzenie książki. W pierwszej kolejności należy dobrze określić nasz zwyczaj, wskazówkę i nagrodę. Może się okazać, że w nagrodzie, jaką jest przyjemna chwila przy kawie, tak naprawdę najważniejsze jest dla nas wspólne spędzanie czasu. Warto też poddać analizie wskazówkę – w tym przykładzie jest nią upieczenie ciasta. Czujemy wtedy chęć zjedzenia go przy kawie.
Po szczegółowej analizie tego, co robimy w danym momencie, jak się czujemy, co robiliśmy przed chwilą, może się okazać, że chęć zjedzenia ciasta następuje tylko wtedy, gdy inni członkowie rodziny robią przerwę w swoich czynnościach i wspólnie zasiadają do kawy. Znając rzeczywistą nagrodę i rzetelną analizę wskazówki, możemy zmienić swój nawyk tak, że zamiast jedzenia ciasta w tym czasie, opowiadamy domownikom ciekawą historię, pokazujemy interesujący filmik lub po prostu przebywamy w tym samym pomieszczeniu.
Jak działa pętla nawyku w codziennym życiu?
W codziennym życiu pętla nawyku działa jako nieświadomy mechanizm, który kształtuje nasze zachowania. Rozpoczyna się od wskazówki, która może być czymś prostym, jak poranny budzik. Kiedy dźwięk budzika włącza się, daje sygnał, który wyzwala nasz zwyczaj, jak wstawanie z łóżka. Każda z tych czynności jest powtarzana bez większego zastanowienia, stając się automatycznym działaniem.
Kolejnym elementem pętli jest zwyczaj. W przypadku porannego budzika, może to być przygotowanie kawy lub śniadania.
Te działania stają się rutyną, ponieważ są powtarzane codziennie w odpowiedzi na tę samą wskazówkę. Z czasem, czynności te nie wymagają świadomego myślenia i stają się częścią naszego dnia.
Ostatnim ogniwem pętli jest nagroda. Po wykonaniu zwyczaju, jak wypicie kawy, doświadczamy przyjemnego uczucia, które motywuje nas do powtarzania całego cyklu następnego dnia. Nagroda w postaci porannej kawy dostarcza nam energii i satysfakcji, co wzmacnia naszą chęć do kontynuowania tego samego rytuału.
Warto zauważyć, że pętla nawyku może być dostosowywana w zależności od zmian w życiu. Na przykład, jeśli zmienimy zwyczaj na bieganie rano zamiast picia kawy, nadal będziemy poszukiwać tej samej nagrody w postaci poczucia satysfakcji i energii. Rozumienie, jak wskazówki, zwyczaje i nagrody współdziałają, może pomóc w skutecznym zarządzaniu i modyfikowaniu nawyków w codziennym życiu.
Strategie zmiany pętli nawyku
Zmiana pętli nawyku wymaga starannie przemyślanej strategii. Oto kroki, które mogą pomóc w skutecznej modyfikacji nawyków:
- Identyfikacja wskazówki: Zidentyfikuj, co uruchamia dany nawyk. Może to być konkretna sytuacja, emocja lub pora dnia, która wyzwala określone działanie. Zrozumienie tej wskazówki jest kluczowe, ponieważ stanowi punkt wyjścia do zmiany.
- Modyfikacja zwyczaju: Zastąp istniejący zwyczaj nowym, który będzie bardziej zgodny z Twoimi celami. Na przykład, jeśli chcesz rzucić palenie, zamiast sięgać po papierosa, spróbuj używać gumy do żucia lub robić krótki spacer. Nowy zwyczaj powinien być prosty do wdrożenia i dostarczać podobnych korzyści, aby skutecznie zastąpić poprzedni nawyk.
- Dostosowanie nagrody: Upewnij się, że nagroda za nowy zwyczaj jest równie satysfakcjonująca jak poprzednia. Na przykład, jeśli zaczynasz regularnie ćwiczyć, nagradzaj się chwilą relaksu po treningu. Nagroda powinna być atrakcyjna, aby motywować do utrzymania nowego nawyku.
- Monitorowanie postępów: Regularnie śledź swoje postępy i wprowadzaj potrzebne korekty w strategii, jeśli coś nie działa tak, jak oczekiwano. Regularna analiza i dostosowywanie elementów pętli nawyku pomoże osiągnąć trwałe zmiany w zachowaniu.
Wpływ środowiska na pętlę nawyku
Otoczenie ma znaczący wpływ na pętlę nawyku. Środowisko, w którym funkcjonujemy, może zarówno wspierać, jak i utrudniać zmiany w nawykach. Zmiany w otoczeniu mogą ułatwić modyfikację istniejących nawyków. Na przykład, jeśli chcesz zacząć zdrowiej się odżywiać, umieszczenie zdrowych przekąsek w zasięgu ręki może ułatwić ich wybór zamiast niezdrowych opcji. Przesunięcie niezdrowych produktów w trudno dostępne miejsca lub ich całkowite usunięcie z domu może pomóc w utrzymaniu nowego nawyku.
Innym przykładem jest zmiana miejsca pracy lub nauki. Praca w dobrze zorganizowanym i sprzyjającym skupieniu środowisku może pomóc w koncentracji i wydajności, co sprzyja przyjmowaniu nowych, produktywnych nawyków. W przeciwieństwie, chaotyczne lub rozpraszające otoczenie może prowadzić do trudności w utrzymaniu nowych nawyków.
Warto również być świadomym pułapek środowiskowych, które mogą utrudniać zmiany. Na przykład, jeśli Twoje otoczenie jest pełne bodźców wywołujących stres, może to prowadzić do niezdrowych reakcji, jak sięganie po przekąski w chwilach napięcia. Ważne jest, aby identyfikować i minimalizować takie pułapki. Ustalając nowe nawyki, staraj się dostosować otoczenie w sposób, który wspiera te zmiany. Może to obejmować reorganizację przestrzeni, zmiany w codziennych rutynach lub dostosowanie bodźców w otoczeniu. Właściwe zarządzanie środowiskiem jest kluczem do skutecznej zmiany nawyków.
Szkolenie "Zarządzanie sobą w czasie"
Popraw efektywność i realizuj więcej zadań przy mniejszym wysiłku.
O autorze
Chcesz dowiedzieć się więcej? Zapisz się na szkolenie!
Powiązane artykuły
Ekspert witalni.pl
Ekspert witalni.pl
Ekspert witalni.pl