Jak zrobić mapę myśli? – mapy myśli w praktyce

Jak zapamiętywać i utrwalać informacje? – wstęp do map myśli

Co to jest mapa mentalna / mapa myśli?

Mapy myśli wyewoluowały z mnemotechnik wspomagających zapamiętywanie. Autorami metody są Tony i Barry Buzan. Opracowana przez nich technika angażuje obie półkule mózgu, które – jak wiemy – odpowiedzialne są za różne czynności. Podczas tradycyjnego uczenia się (czytania, przepisywania notatek) największy udział bierze właśnie lewa półkula. Zaletą stworzenia mapy myśli będzie więc zaangażowanie obu półkul, aby podczas współpracy zwiększyły twoją wydajność w zapamiętywaniu. A więc lewa półkula będzie odpowiedzialna za część merytoryczną mapy: słowa i wiedzę w nich zawartą, natomiast prawa będzie aktywna dzięki tworzeniu przestrzennych notatek, kolorom, rysunkom i dzięki dbałości o estetyczny efekt mapy myśli, a także reagować będzie na zawarte na mapie symbole.

Pamiętajmy, że problemy z zapamiętywaniem mogą wynikać z mało efektywnych metod przyswajania wiedzy, nie zaś z braku umiejętności zapamiętywania. Potwierdzają to mnemotechniki, które – stosowane w krótkim czasie (kilka dni, kilka tygodni) – mogą dać ogromne rezultaty i polepszyć nasze zasoby pamięciowe, ponieważ – wskutek ich stosowania – odciążona zostaje półkula lewa na rzecz zaangażowania prawej.

Wskazówki w tworzeniu własnej mapy myśli – jak zrobić własną mapę myśli?

Obecnie traktuje się mapy myśli jako metodę twórczego myślenia wielokierunkowego. Znajdują one zastosowanie w pracy przy organizacji, projektach lub zarządzaniu zespołem; w domu przy spisywaniu obowiązków czy planowaniu zakupów; możemy je także wykorzystać, by rozpisać nasze cele i marzenia. Swoje podstawowe zastosowanie znajdują jednak w procesie uczenia się lub przekazywania wiedzy, zmieniając go z biernego odbioru tekstu w czynne przyswajanie poprzez proces twórczy. To, co odróżnia je od zwykłych notatek, to wielowymiarowość i skuteczna oraz jasna organizacja wiedzy. Systematyzowanie wiadomości za pomocą drzewa mapy myśli pomaga poukładać je w „szufladkach” i nadać im odpowiedni stopień w hierarchii, co jest niesamowicie ważne w procesie długotrwałego zapamiętywania.

Poniżej zebranych zostało kilkanaście zasad, których powinniśmy przestrzegać w procesie tworzenia mapy myśli:

1. Przygotuj odpowiednią kartkę.

Zaczynamy od jasnej kartki w formacie A4 lub większym. Ważne, aby była to kartka bez kratki lub linii, by nie narzucały one kierunku robienia notatki. Kartkę umieszczamy w pozycji poziomej, która ułatwi dalsze sporządzanie mapy myśli.

2. Na środku umieśc słowo-klucz.

Na środku umieszczamy najważniejsze słowo-klucz (tytuł) bądź obrazek/symbol ilustrujący słowo – może to być ogólna nazwa jakiegoś zagadnienia, zbioru, działu nauki – w zależności od tego, czego dotyczy mapa. Nie bójmy się dodać trochę kolorów, pogrubić litery. Ważne, by słowo lub symbol na środku wyróżniały się i były większe od reszty słów, które umieścimy na mapie myśli.

3. Narysuj główne linie.

Od obiektu na środku kreślimy promieniste linie, najlepiej by w centrum kartki były grube i lekko zwężały się wraz z prowadzeniem linii.

4. Zaplanuj nazwy kategorii i pojęć niższego rzędu.

Na grubych liniach wpisujemy kluczowe słowa lub pojęcia, od których odchodzić będą kolejne linie z informacjami. Owe kluczowe wyrażenia spełniają rolę tytułów bądź rozdziałów porządkujących. W dalszym etapie tworzymy następny poziom notatki zgodnie z przedstawionym schematem. Bardzo ważne jest, by wiadomości wędrowały od ogółu do szczegółu.

5. Zadbaj o przejrzystość i czytelnośc mapy myśli.

Pamiętajmy, że jedną z cech mapy myśli jest czytelność, nie powinniśmy więc umieszczać na niej nieskończonej liczby wyrazów, lecz zachować jej przejrzystość i łatwość odnajdywania informacji.

6. Jeden temat – jeden kolor.

Jeden temat (jedna gałąź) = jeden kolor. W procesie zapamiętywania wskazane jest użycie kolorów, każdą linię potraktujmy jednym z nich, lecz zwróćmy uwagę, aby różniły się od siebie – im większy kontrast, tym lepsza jakość zapamiętania.

7. Wprowadź numerację linii (opcjonalnie)

Możemy ponumerować linie główne w celu lepszej hierarchizacji informacji, będzie to miało duże znaczenie, jeśli musimy zapamiętać coś w konkretnej kolejności. Linie powinny być takiej długości jak słowa.

8. Wprowadź korelację między tematami.

Jeśli zagadnienia na innych gałęziach są ze sobą związane – użyjmy strzałek, by je ze sobą połączyć. Optymalne będzie nieprzekraczanie liczby dziewięciu zagadnień odchodzących od słowa głównego. Wynika to z faktu, że pamięć operacyjna (krótkotrwała) zazwyczaj jest w stanie utrzymać 7 + / – 2 elementy. Przy większej liczbie może pojawić się bałagan.

9. Rysuj symbole i grafiki.

Elementami wzbogacającymi mapę myśli będą piktogramy, symbole i inne tego typu znaki graficzne, które zaangażują prawą półkulę w proces zapamiętywania. Dodatkowo warto używać różnych stylów i wielkości liter. Zachowajmy zasadę – im większe i grubsze słowa, tym są ważniejsze na mapie.

10. Nadaj mapie orginalny charakter.

I wreszcie – indywidualny charakter. Dla wydajnej pamięci bardzo ważne jest działanie za pomocą skojarzeń, nic dziwnego więc, że najbardziej interesuje nas to, co jest nam bliskie. Nadanie mapie oryginalnego charakteru nie tylko sprawi, że mózg działać będzie wydajniej – samo tworzenie mapy da nam mnóstwo frajdy. I najważniejsze, aby była ona zrozumiała właśnie dla nas, jeśli więc mamy nietypowe i oryginalne skojarzenia nie powstrzymujmy się przed ich użyciem.

PS. Nie popełniaj błedów.

Najczęstszymi błędami przy robieniu mapy myśli są m.in: nieumieszczanie haseł na liniach; używanie jednej, monotonnej czcionki; stosowanie tej samej wielkości liter; tworzenie mapy w zbyt małym rozmiarze.

Organizacja wiedzy na mapie myśli.

Wielofunkcyjność map myśli przejawia się w tym, że każda gałąź, nawet ta najmniejsza, może stać się centrum nowej mapy. Ukazuje to wręcz nieskończoność tej metody i możliwość generowania coraz to nowych skojarzeń. Dzięki przestrzennej strukturze informacje zawarte na mapie nie tracą kontekstu, jak ma to miejsce w notatkach linearnych. W celu stworzenia dobrej mapy myśli warto zastanowić się do czego będzie nam służyć oraz co chcemy za jej pomocą osiągnąć. Jeżeli hasła byłyby rozdziałami w książce, jaki nosiłyby tytuł? Zadajmy sobie pytania: kto?, co?, gdzie?, kiedy?, dlaczego?, po co? To pomoże zorganizować informacje, które umieścimy na mapie. Kolejnym sposobem, który ułatwi rozplanowanie mapy, będzie podzielenie haseł odchodzących od słowa-klucza według struktury zagadnienia (a więc jego formy), funkcji (do czego służy, co dzięki niemu możemy zrobić), procesów (jak to działa?) i innych tego typu cech, poprzez rozłożenie głównego zagadnienia na części pierwsze.

Zalety i ograniczenia mapy myśli

Na mapie myśli można przedstawić w czytelny sposób nawet bardzo złożone problemy i zagadnienia posiadające wiele poziomów. Ponadto mapy oddają schemat pracy mózgu, który w dużej mierze korzysta ze skojarzeń i nie jest linearny. Oprócz tego proces zapamiętywania opiera się na ideach, grupach zagadnień, co o wiele łatwiej jest oddać poprzez mapę myśli niż inne sposoby notowania. Także tempo sporządzania takiej notatki jest duże, jeśli nie musimy używać zbędnych słów. Graficzny i przestrzenny charakter mapy umożliwia nam dodawanie kolejnych wiadomości bez utraty czytelności. Następnym korzystnym czynnikiem jest natychmiastowa widoczność stopnia ważności informacji, którą możemy określić poprzez jej położenie względem zagadnienia centralnego.

Warto zdać sobie sprawę z ograniczeń metody, jaką jest mapa myśli, ponieważ nie będzie ona efektywna w każdej sytuacji. Po pierwsze trudno sobie wyobrazić sporządzanie notatki za pomocą mapy z wykładu, kiedy to profesor prowadzi linearną narrację, a tempo pisania jest bardzo wysokie – zmiana informacji w inną formę niż linearna byłaby wtedy zbyt skomplikowana. Po drugie stopień czytelności mapy myśli dla osób innych niż autor może być ograniczony. Wskazane jest, aby mapa była indywidualna, natomiast to będzie ją czyniło mniej uniwersalną, lecz nie ma w tym nic złego, kiedy mapa służy jak wsparcie tylko nam samym. Wadą, niekoniecznie oczywistą, okazuje się również brak wprawy w tworzeniu map. Wypracowanie własnego stylu i przyswojenie zasad tworzenia map myśli nie pojawi się natychmiast, lecz wynikać będzie z ćwiczeń. Innymi słowy każda twoja następna mapa będzie lepsza od poprzedniej, dlatego nie należy zniechęcać się na początku, kiedy jeszcze brak nam wprawy.

Graficzny Przykład mapy myśli

Poniżej prezentujemy przykład mapy myśli stworzonej na potrzeby artykułu: 🙂

Programy do tworzenia map myśli online

Niezależnie od tradycyjnej formy tworzenia map myśli, na rynku dostępne jest oprogramowanie umożliwiające tworzenie map mysli online, w formie aplikacji webowych.

Bibliografia:

• Buzan T., Buzan, B., Mapy Twoich myśli, Łódź 2003.
• Janowicz, M., Wykorzystanie map myśli w dydaktyce, Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, 2011.
• Kasperowicz, A., Wykorzystanie mapy myśli jako narzędzia wspomagającego pamięć w nauczaniu rachunkowości, Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, 2014.
• Marian, M., Mnemotechnika i ,,mapy myśli” jako narzędzia wspomagające proces uczenia się, Zeszyty Naukowe WSOWL, nr 4, 2008.

---

Witalni.pl – artykuł chroniony prawem autorskim © wszelkie prawa zastrzeżone.

[kkstarratings]