Uwaga

Uwaga – jest systemem odpowiedzialnym za selekcję informacji i zapobieganie negatywnym skutkom przeładowania systemu poznawczego przez nadmiar danych. Uwaga może selekcjonować informacje z otoczenia nawet wtedy, gdy nie będą się one dostawać do świadomości. Zjawiska, które zachodzą wciąż w polu uwagi, ale są nieuświadomione, nazywamy „procesami przeduwagowymi„.

Uwaga a świadomość

Należy więc odróżnić uwagę od świadomości, które mogą być ze sobą mylone. Świadomością będzie zdawanie sobie sprawy z własnych procesów psychicznych, z tego, co jest przedmiotem spostrzegania, myślenia, doznań emocjonalnych. Świadome przetwarzanie informacji występuje, gdy człowiek zdaje sobie sprawę z przebiegu procesu poznawczego oraz dysponuje wiedzą o rezultatach tego procesu, zaś świadomość procesu ma wpływ na jego przebieg. Świadomością jest subiektywne odzwierciedlenie rzeczywistości. Dany proces można uznać za nieświadomy, gdy nie wyzwala subiektywnego doświadczenia i nie można go w żaden sposób odtworzyć, zrelacjonować, nawet w optymalnych warunkach.

Sprawdź, jak to działa!

Zatem uwaga stanowi proces szerszy i nadrzędny nad świadomością, uwaga obejmuje więcej informacji, tylko te, które wyselekcjonuje, trafiają do świadomości, jeśli się na nich skupimy. Dopiero z tych informacji będziemy sobie zdawać sprawę i będziemy ich świadomi. Nawet teraz możesz wykonać mały eksperyment: czytając ten tekst prawdopodobnie w polu twojej uwagi są bodźce takie jak dźwięki samochodów za oknem, śpiew ptaków, zapach kawy stojącej obok na stole czy siedzenie na krześle ze zgarbionymi plecami. Ale dopiero, kiedy zdasz sobie z nich sprawę, trafią one do twojej świadomości, ponieważ dotychczas, czytając w skupieniu, nie rejestrowałeś tych wszystkich dźwięków czy odczuć.

Selektywność

Istotą uwagi jest selektywność, czyli proces wyboru bodźców istotnych (nazywanych sygnałami) kosztem odrzucenia tych nieważnych (zwanych szumem) oraz zakłócających (dystraktorów). Dobrym przykładem takiej selekcji może być przedstawiony powyżej eksperyment, zatopienie się w lekturze, malowanie obrazu przez artystę i wiele innych czynności, które wymagają skupienia i pochłaniają dużo zasobów uwagi.